Czujesz ciągłe zmęczenie, cierpisz na bezsenność i często boli cię głowa? Dręczy cię brak motywacji i satysfakcji z osiągnięć zawodowych? A może na samą myśl o pójściu do pracy aż Cię wzdryga? Być może dopadło Cię wypalenie zawodowe. Czy wiesz, jak je rozpoznać i co robić, by sobie z nim poradzić?

Wypalenie zawodowe – przyczyny i definicja

Wypalenie zawodowe (ang. burnout syndrom) to z definicji stan fizycznego, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania, za które odpowiada przewlekły stres związany z wykonywaną pracą zawodową. Dlaczego i kiedy się pojawia?

Specjaliści wyróżnili wiele czynników ryzyka i przyczyn wypalenia zawodowego. Te są związane z miejscem zatrudnienia, ale nie tylko. Najważniejsze i najczęstsze z nich to nadmierne obciążenie obowiązkami, długotrwały stres, mobbing, silna rywalizacja, niesatysfakcjonujące zarobki (za niskie wynagrodzenie w stosunku do wysiłku i zaangażowania), fatalna atmosfera w miejscu pracy, konieczność radzenia sobie z sytuacjami emocjonalnie trudnymi, ale i brak równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (tzw. work-life balance).

Na pojawienie się wypalenia zawodowego wpływają także różne cechy psychiczne, w tym perfekcjonizm, niska samoocena, chwiejność emocjonalna, wysoka wrażliwość oraz trudności w radzeniu sobie ze stresem.

Objawy wypalenia zawodowego

Jak rozpoznać wypalenie zawodowe, skoro wiadomo, że to coś więcej niż przemęczenie, spadek energii i brak chęci do pracy? Typowe są dla niego różne objawy fizyczne, takie jak trudności z koncentracją i pamięcią, chroniczne zmęczenie i uczucie wyczerpania, problemy ze snem, częste bóle głowy, brzucha i mięśni, ale także infekcje i choroby.

Pojawiają się także symptomy psychiczne. To uczucie przeciążenia i bezradności, drażliwość i frustracja, ale również apatia, smutek czy stany depresyjne. Odczuwane bywa również poczucie bezradności i braku sensu. Typowe jest też unikanie kontaktów towarzyskich oraz spychanie na dalszy plan swojego zdrowia, pasji i zainteresowań. Nierzadko sposobem radzenia sobie z dyskomfortem i poczuciem beznadziei staje się alkohol, papierosy, narkotyki.

Dla wypalenia zawodowego charakterystyczne jest także negatywne nastawienie do pracy (od braku motywacji, po niechęć do wykonywania obowiązków zawodowych), popełnianie błędów oraz unikanie zadań i obowiązków, co nie tyko utrudnia życie, ale i niesie ze sobą inne, często poważne konsekwencje. To dlatego tak ważne jest, by umieć rozpoznać wypalenie zawodowe, a i wiedzieć, jak sobie radzić.

Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić?

Wypalenie zawodowe jest poważnym problemem, który znacząco obniża jakość codziennego funkcjonowania. Jego objawy nie ograniczają się bowiem tylko do pracy zawodowej, ale i wpływają na samopoczucie, czas wolny, relacje czy związki.

Co robić, jeśli podejrzewasz wypalenie zawodowe? Dobra wiadomość jest taka, że rozwiązań jest wiele. Te obejmują działania na wielu płaszczyznach życiowych: zarówno w miejscu pracy, jak i w życiu osobistym.

Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym w pracy?

Jeśli możesz, porozmawiaj z przełożonym o zmniejszeniu obciążenia pracą bądź o podwyżce. Warto również rozejrzeć się za wsparciem. Pomóc może rodzina i przyjaciele, ale także grupa wsparcia lub specjalista, na przykład psycholog czy psychoterapeuta.

Gdy pojawiają się kłopoty zdrowotne, warto pójść do lekarza, który może zaproponować zwolnienie (choć nie można dostać L4 na wypalenie zawodowe, wskazaniem do jego wystawienia może być stres, depresja czy inne zaburzenia psychiczne, ale także złe samopoczucie, które uniemożliwia normalne funkcjonowanie).

Ponadto naucz się dzielić obowiązkami i prosić o pomoc. Trenuj mówienie „nie” (tak kolegom, jak i nadmiarowi obowiązków – asertywność zdecydowanie jest w cenie). Twórz realistyczne plany dnia i tygodnia. Ustal priorytety i skoncentruj się na najważniejszych zadaniach.

Zadbaj o jasne komunikowanie oczekiwań. Regularnie rób sobie przerwy, aby mieć czas na oddech i regenerację. Być może pomoże ci skupienie się na pozytywnych aspektach swojej pracy. Jeśli jednak czujesz, że wypalenie zawodowe jest dojmujące, nie do pokonania, a i jest związane z miejscem zatrudnienia, rozważ możliwość zmiany pracy.

Wypalenie zawodowe? Dbaj o siebie!

Jeśli czujesz, że dopadło cię wypalenie zawodowe, przede wszystkim zadbaj o siebie. Co to znaczy?

Postaw na zdrowy styl życia. Jego filary to aktywność fizyczna. Doskonale sprawdzą się spacery, pływanie, joga, które pomagają w odprężeniu ciała i umysłu, ale także bardziej dynamiczne formy ruchu, takie jak bieganie czy treningi FBW, ale i zdrowa dieta oraz odpowiednia ilość regenerującego snu.

Znajdź czas na odpoczynek, relaks i hobby, zadbaj o równowagę pomiędzy życiem zawodowym a osobistym. Sięgaj po techniki relaksacyjne, które wyciszają układ nerwowy, takie jak na przykład medytacja, ale i praktykuj uważność (mindfulness to nie powodu ostatni krzyk mody w sferze rozwoju osobistego). Pomóc mogą także kursy z zakresu zarządzania stresem i rozwijania umiejętności interpersonalnych.

I pamiętaj! Wypalenie zawodowe nie pojawia się z dnia na dzień (badacze wskazują na jego dwanaście stadiów), stąd proces poradzenia sobie z nim również wymaga czasu. Przyda się więc cierpliwość i wyrozumiałość dla siebie.